Vorming van het landschap

Na de laatste ijstijd is er nog sprake van een min of meer aaneengesloten, bewoonbaar gebied (ca. 10.000 v.Chr.) waar nog restanten van zijn, daarna wordt het gebied natter door zeespiegelstijging en ontstaan veenmoerassen, die vervolgens uitgroeien tot grote veenmeren die, vooral in de tweede helft van de 12de eeuw, de omvang van de Zuiderzee krijgen. In de 20e eeuw wordt de Zuiderzee door de Afsluitdijk afgescheiden van de Noordzee en deels ingepolderd: het meer wordt deels weer land.

Samenspel van mens en natuur

Het gebied van het huidige IJsselmeergebied is dus al duizenden jaren in verandering: van land naar water en weer land. Het gebied heeft dus een zeer gevarieerde unieke cultuurhistorische waarde. Van voormalige Zuiderzeestadjes en gemalen en sluizen tot markante waterstaatkundige ingrepen. Het landschap is de optelsom van ruimtelijke ontwikkeling. Zo is er een relatie met alle ruimtelijke functies, van waterveiligheid tot de visserij.

Belangrijke landschappelijke waarden van het huidige IJsselmeergebied zijn onder andere;

1. De verschillen in de cultuurlandschappen, het ‘oude’ land en het ‘nieuwe’ land, en de vrijwel overal aanwezige sporen van historie en waterstaatkundige ingrepen.
2. De beleving van de weidsheid. Vanaf het water is de strakke lijn van de dijk, afgewisseld met markante silhouetten van historische havensteden, de meest in het oog springende kwaliteit en van grote betekenis voor water- en verblijfsrecreatie en toerisme.

Landschap

Het landschap is de optelsom en samenhang van de ondergrond en abiotiek (leefomgeving), de biotiek (flora en fauna) en de netwerken en functies. De functies en de ligging ervan zijn gerelateerd aan de (historische) ‘logica’, zoals de voor zeilschepen goed bereikbare Zuiderzeehavens. Typerend voor het gebied is de forse en plotselinge verschuiving van functies en landschappelijke kenmerken door de afsluiting van de Zuiderzee en de daarop volgende inpolderingen.

“Een dijkversteviging is iets wat veel impact kan hebben. Dat kunnen we puur civiel technisch oplossen. Alleen daarmee kun je ook onvoldoende rekening houden met erfgoed wat langs de dijk ligt  Het is zonde, omdat je daarmee de voormalige generaties ook deels uitwist.”